สัมมาทิฏฐิ เป็นผู้นำในการละมิจฉัตตะ

ภิกษุ ท.! ในบรรดาองค์แห่งมรรคเหล่านั้น สัมมาทิฏฐิเป็นองค์นำหน้า. นำหน้าอย่างไร ? ภิกษุ ท.!

สัมมาสังกัปปะ ย่อมมีเพียงพอ แก่ผู้มีสัมมาทิฏฐิ ;

สัมมาวาจา ย่อมมีเพียงพอ แก่ผู้มีสัมมากังกัปปะ ;

สัมมากัมมันตะ ย่อมมีเพียงพอ แก่ผู้มีสัมมาวาจา ;

สัมมาอาชีวะ ย่อมมีเพียงพอ แก่ผู้มีสัมมากัมมันตะ ;

สัมมาวายามะ ย่อมมีเพียงพอ แก่ผู้มีสัมมาอาชีวะ ;

สัมมาสติ ย่อมมีเพียงพอ แก่ผู้มีสัมมาวายามะ ;

สัมมาสมาธิ ย่อมมีเพียงพอ แก่ผู้มีสัมมาสติ ;

สัมมาญาณะ ย่อมมีเพียงพอ แก่ผู้มีสัมมาสมาธิ ;

สัมมาวิมุตติ ย่อมมีเพียงพอ แก่ผู้มีสัมมาญาณะ.

ภิกษุ ท.! ด้วยอาการอย่างนี้แล พระเสขะผู้ประกอบด้วยองค์ 8 ย่อมเป็นพระอรหันต์ผู้ประกอบด้วยองค์ 10.

ภิกษุ ท.! ในบรรดาองค์แห่งมรรคเหล่านั้น สัมมาทิฏฐิเป็นนำหน้า. นำหน้าอย่างไร ?

ภิกษุ ท.! มิจฉาทิฏฐิ ของผู้มีสัมมาทิฏฐิ ย่อมสลายไปไม่มีเหลือ ; และบาปอกุศลธรรม ทั้งหลายเป็นอเนกที่เกิดขึ้นเพราะมิจฉาทิฏฐิเป็นปัจจัย ของผู้นั้น ก็พลอยสลายไปไม่มีเหลือด้วย ; และกุศลธรรม ทั้งหลายเป็นอเนก ที่มีสัมมาทิฏฐิเป็นปัจจัย ก็จะถึงซึ่งความเต็มรอบแห่งการงอกงามขึ้นมาด้วย.

(ในกรณีที่เกี่ยวกับ สัมมาสังกัปปะ สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ สัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ ก็ตรัสไว้ด้วยข้อความทำนองเดียวกัน จนกระทั่งถึง : -)

ภิกษุ ท.! มิจฉาญาณะ ของผู้มีสัมมาญาณะ ย่อมสลายไปไม่มีเหลือ ; และบาปอกุศลธรรม ทั้งหลายเป็นอเนกที่เกิดมีขึ้นเพราะมิจฉาญาณะเป็นปัจจัย ของผู้นั้น ก็พลอยสลายไปไม่มีเหลือด้วย ; และกุศลธรรม ทั้งหลายเป็นอเนก ที่มีสัมมาญาณะเป็นปัจจัย ก็จะถึงซึ่งความเต็มรอบแห่งการงอกงามขึ้นมาด้วย

ภิกษุ ท.! มิจฉาวิมุตติ ของผู้มีสัมมาวิมุตติ ย่อมสลายไปไม่มีเหลือ ; และบาปอกุศลธรรม ทั้งหลายเป็นอเนก ที่เกิดมีขึ้นเพราะมิจฉาวิมุตติเป็นปัจจัยของผู้นั้น ก็พลอยสลายไปไม่มีเหลือด้วย ; และกุศลธรรม ทั้งหลายเป็นอเนก ที่มีสัมมาวิมุตติเป็นปัจจัย ก็จะถึงซึ่งความเต็มรอบแห่งการงอกงามขึ้นมาด้วย.

ภิกษุ ท.! ด้วยอาการอย่างนี้แล ธรรมเป็นฝักฝ่ายแห่งกุศล มีปริมาณ 20 ธรรมเป็นฝักฝ่ายแห่งอกุศล มีปริมาณ 20 : ธรรมปริยายมีปริมาณ 40 อันกว้างขวาง เป็นธรรมปริยายอันเราให้หมุนไปแล้ว, อันสมณะหรือพราหมณ์ หรือเทพ หรือมาร หรือพรหม หรือใคร ๆ ในโลก ให้หมุนกลับไม่ได้.

- อุปริ. ม. ๑๔/๑๘๗/๒๗๙ - ๒๘๐.

(ผู้ศึกษาพึงสังเกตให้เห็นว่า อัฏฐังคิกมรรคมีองค์ 8 ครั้งเดิมเข้าอีก 2 องค์คือ สัมมาญาณะ แล สัมมาวิมุตติ กลายเป็นสัมมัตตะมีองค์ 10, ตลอดทั้งสายนี้ มีสัมมาทิฏฐิเป็นองค์นำหน้า. องค์ที่เป็น “มิจฉา” ใด ๆ ก็ตาม จะกลายเป็น “สัมมา” ขึ้นมาได้ ก็ล้วนแต่ต้องอาศัยสัมมาทิฏฐิเป็นธรรมนำหน้าด้วยกันทั้งนั้น. องค์ 8 เป็นธรรมสำหรับพระเสนะ องค์ 10 เป็นธรรมสำหรับพระอรหันต์ เป็นหลักที่ผู้ศึกษาควรกำหนดไว้ให้ดี).


เกี่ยวกับธรรมโฆษณ์ออนไลน์ (Disclaimer)
แม้ระบบ "ธรรมโฆษณ์ออนไลน์" พยายามปรับปรุงข้อมูลให้ถูกต้องมากที่สุด ผู้ศึกษาก็พึงตรวจสอบกับตัวเล่มหนังสือต้นฉบับ ที่มีการพิมพ์ครั้งล่าสุด ก่อนนำข้อมูลไปใช้ในการอ้างอิง"

หนังสือที่เกี่ยวข้อง