วิภาคแห่งเวทนา

ภิกษุ ท.! เราจักแสดงธรรมปริยาย ซึ่งมีปริยายรอยแปด แกพวกเธอทั้งหลาย, พวกเธอ จงฟงธรรมปริยายขอน ี้.

ภิกษุ ท.! ธรรมปริยาย ซึ่งมีปริยายรอยแปดนั้น เปนอยางไรเลา ? ภิกษุท .! เวทนา แมสองอยาง เราไดก ลาวแลวโดยปริยาย, เวทนา แมสามอยาง เราก็ไดกลาวแลวโดยปริยาย, เวทนา แมหาอยาง เราก็ไดกลาวแลวโดยปริยาย, เวทนา แมหกอยาง เราก็ไดกลาวแลวโดยปริยาย, เวทนาแมสิบแปดอยาง เราก็ไดกลาวแลวโดยปริยาย, เวทนา แมสามสิบหกอยางเราก็ไดกลาวแลวโดยปริยาย, และเวทนา แมรอยแปดอยาง เราก็ไดกลาวแลวโดยปริยาย.

ภิกษุ ท.! เวทนา สองอยาง นั้นเปนอยางไรเลา ? เวทนา สองอยางนั้น คือ เวทนาที่เปนไปทางกาย และเวทนาท ี่เปนไปทางใจ. ภิกษุ ท.! เหลานี้ เรียกวา เวทนาสองอยาง

ภิกษุ ท .! เวทนา สามอยาง นั้นเปนอยางไรเลา ? เวทนาสามอยางนั้น คือ สุขเวทนา (ความรูสึกอันเปนสุข) ทุกขเวทนา (ความรูสึกอันเปนทุกข) และอทุกขมสุขเวทนา (ความรูสึกก็ยังไมอาจกลาวไดวาเปนทุกขหรือสุข). ภิกษุ ท.! เหลานี้ เรียกวา เวทนาสามอยาง.

ภิกษุท.! เวทนา หาอยาง นั้น เปนอยางไรเลา ? เวทนา หาอยางนั้น คือ อินทรียคือสุข อินทรียคือทุกข อินทรียคือโสมนัส อินทรียคือโทมนัส และอินทรียคือ อุเบกขา. ภิกษุ ท .! เหลานี้ เรียกวา เวทนาหาอยาง.

ภิกษุ ท.! เวทนา หกอยาง นั้น เปนอยางไรเลา ? เวทนา หกอยางนั้น คือ เวทนา อันเกิดแตสัมผัสทางตา, เวทนา อันเกิดแตสัมผัสทางหู, เวทนา อันเกิดแตสัม ผัสทางจมูก, เวทนา อันเกิดแตสัม ผัสทางลิ้น, เวทนา อันเกิดแตสัมผัสทางกาย, และเวทนา อันเกิดแตสัมผัสทางใจ. ภิกษุท.! เหลานี้ เรียกวา เวทนาหกอยาง.

ภิกษุ ท.! เวทนา สิบแปดอยาง นั้น เปนอยางไรเลา? เวทนาสิบแปดอยางนั้น คือ ความรูสึกของจิตที่มั่วสุมอยูดวยโสมนัสหกอยาง, ความรูสึกของจิตที่มั่วสุมอยูดวยโทมนัสหกอยาง, และความรูสึกของจิตที่มั่วสุมอยูดวยอุเบกขาหกอยาง. ภิกษุ ท.! เหลานี้ เรียกวา เวทนาสิบแปดอยาง.

ภิกษุ ท.! เวทนา สามสิบหกอยาง นั้น เปนอยางไรเลา ? เวทนาสามสิบหกอยางนั้น คือ โสมนัสเวทนาที่เนื่องดวยเหยาเรือน (กามคุณ ๕) หกอยาง, โสมนัสเวทนาที่เนื่องดวยการหลีกออกจากเหยาเรือน (ไมเกี่ยวดวยกามคุณ ๕) หกอยาง, โทมนัสเวทนาที่เนื่องดวยเหยาเรือนหกอยาง, โทมนัสเวทนาที่เนื่องดวยการหลีกออกจาเหยาเรือนหกอยาง, อุเบกขาเวทนาที่เนื่องดวยเหยาเรือนหกอยาง, และอุเบกขาเวทนาที่เนื่องดวยการหลีกออกจากเหยาเรือนหกอยาง. ภิกษุ ท.! เหลานี้ เรียกวา เวทนาสามสิบหกอยาง.

ภิกษุ ท.! เวทนา รอยแปดอยาง นั้น เปนอยางไรเลา ? เวทนารอยแปดอยางนั้น คือ เวทนาสามสิบหก (ดังที่กลาวแลวขางตน) สวนที่เปนอดีต, เวทนาสามสิบหกสวนที่เปนอนาคต, และเวทนาสามสิบหกสวนที่เปนปจจุบัน. ภิกษุ ท.! เหลานี้ เรียกวา เวทนารอยแปดอยาง.

ภิกษุ ท.! เหลานี้ ชื่อวาธรรมปริยาย ซึ่งมีปริยายรอยแปด แล.

- สฬา. สํ. 18/286-288/430-437.


เกี่ยวกับธรรมโฆษณ์ออนไลน์ (Disclaimer)
แม้ระบบ "ธรรมโฆษณ์ออนไลน์" พยายามปรับปรุงข้อมูลให้ถูกต้องมากที่สุด ผู้ศึกษาก็พึงตรวจสอบกับตัวเล่มหนังสือต้นฉบับ ที่มีการพิมพ์ครั้งล่าสุด ก่อนนำข้อมูลไปใช้ในการอ้างอิง"

หนังสือที่เกี่ยวข้อง