ตรัสถ้อยคำโดยโวหารโลก แต่มิได้ทรงยึดถือ

โปฏฐปาทะ ! การไดอัตตาเฉพาะอยาง ๓ อยางเหลานี้ มีอยู คือการไดอัตตาเฉพาะอยาง ชนิดหยาบ, การไดอัตตาเฉพาะอยาง ชนิดสําเร็จดวยใจ, การไดอัตตาเฉพาะอยาง ชนิดไมมีรูป.

โปฏฐาปาทะ ! การไดอัตตาเฉพาะอยาง ชนิดหยาบ เปนอยางไรเลา ? ชนิดหยาบคือ อัตตาที่มีรูป ประกอบดวยมหาภูตสี่ มีกวฬีการาหารเปนภักษา.

การไดอัตตาเฉพาะอยาง ชนิดสําเร็จดวยใจ เปนอยางไรเลา? ชนิดสําเร็จดวยใจคือ อัตตาที่มีรูป สําเร็จดวยใจ มีอวัยวะนอยใหญครบถวน มีอินทรียไมบกพรอง.

การไดอัตตาเฉพาะอยาง ชนิดไมมีรูป เปนอยางไรเลา ? ชนิดไมมีรูปคือ อัตตาอันหารูปมิได สําเร็จดวยสัญญา.

(ตอจากนี้ไดทรงแสดงการละและอานิสงสแหงการละซึ่งอัตตาทั้งสามนั้น ในลักษณะที่นาสนใจอยางยิ่ง แลวทรงผันไปตรัสกะจิตตหัตถิสารีบุตรผูนั่งอยูดวยกันกับโปฏฐปาทะ วา :-)

จิตตะ !…สมัยใด การไดอัตตาเฉพาะอยางชนิดหยาบ สมัยนั้นไมถึงซึ่งการนับวาไดอัตตาเฉพาะอยางชนิดสําเร็จดวยใจ และชนิดไมมีรูป. คงไดแตอัตตาชนิดหยาบอยางเดียวเทานั้น. จิตตะ ! สมัยใด มีการไดอัตตาเฉพาะอยางชนิดสําเร็จดวยใจ สมัยนั้น ไมถึงซึ่งการนับวาไดอัตตาเฉพาะอยางชนิดหยาบและชนิดไมมีรูป, คงไดแตอัตตาชนิดสําเร็จดวยใจอยางเดียวเทานั้น. จิตตะ ! สมัยใด มีการไดอัตตาเฉพาะอยางชนิดไมมีรูป สมัยนั้น ไมถึงซึ่งการนับวาไดอัตตาเฉพาะอยางชนิดหยาบ และชนิดสําเร็จดวยใจ, คงไดแตอัตตาชนิดไมมีรูปอยางเดียวเทานั้น. จิตตะ ! เปรียบเหมือน นมสดจากแมโค นมสมจากนมสดเนยขนจากนมสม เนยใสจากเนย หัวเนยใสจากเนยใส. สมัยใดเปนนมสดสมัยนั้นไมถึงซึ่งการนับวานมสม เนยขน เนยใส หัวเนยใส, คงนับวาเปนนมสดอยางเดียวเทานั้น. สมัยใดเปนนมสม สมัยนั้นไมถึงซึ่งการนับวาเปนนมสดเนยขน เนยใส หัวเนยใส, คงนับวาเปนนมสมอยางเดียวเทานั้น. สมัยใดเปนเนยขน สมัยนั้นไมถึงซึ่งการนับวาเปนนมสด นมสม เนยใส หัวเนยใส, คงนับวาเปนเนยขนอยางเดียวเทานั้น. สมัยใดเปนเนยใส สมัยนั้นไมถึงซึ่งการนับวาเปนนมสด นมสม เนยขน หัวเนยใส. คงนับวาเปนเนยใสอยางเดียวเทานั้น. สมัยใดเปนหัวเนยใส สมัยนั้นไมถึงซึ่งการนับวาเปนนมสด นมสมเนยขน เนยใส, คงนับวาเปนหัวเนยใสอยางเดียวเทานั้น; ฉันใดก็ฉันนั้น.

จิตตะ ! อัตตา ๓ ชนิดเหลานี้แล เปนโลกสมัญญา โลกนิรุติ โลกโวหาร โลกบัญญัติ ที่ตถาคตก็ กลาวอยูอยางชาวโลก แตมิไดยึดถือความหมายอยางชาวโลก, ดังนี้.

- สี. ที. 9/241/302, 9/247/312


เกี่ยวกับธรรมโฆษณ์ออนไลน์ (Disclaimer)
แม้ระบบ "ธรรมโฆษณ์ออนไลน์" พยายามปรับปรุงข้อมูลให้ถูกต้องมากที่สุด ผู้ศึกษาก็พึงตรวจสอบกับตัวเล่มหนังสือต้นฉบับ ที่มีการพิมพ์ครั้งล่าสุด ก่อนนำข้อมูลไปใช้ในการอ้างอิง"

หนังสือที่เกี่ยวข้อง