อุปาทาน 4

ภิกษุ ท.! อุปาทานมี ๔ อยาง เหลานี้. สี่อยางเหลาไหนเลา ? สี่อยางคือ :-

๑. กามุปาทาน ความถือมั่นใน กาม,

๒. ทิฏุปาทาน ความถือมั่นใน ทิฎฐิ

๓. สีลัพพตุปาทาน ความถือมั่นใน ศีลพรต

๔. อัตตวาทุปาทาน ความถือมั่นใน วาทะวาตน.

ภิกษุ ท.! เหลานี้แล คือ อุปาทานสี่อยาง.

- มหาวาร. สํ. 19/88/337.

(คําอธิบายตามนัยแหงคัมถีรธัมมังสังคณี อภิธัมมปฎก ๓๔/๓๐๖/๗๘๐ มีดังนี้ :-)

ธรรมทั้งหลายชื่ออุปาทาน เปนอยางไร? อุปาทานสี ่ คือ กามุปาทาน ทิฏุปาทาน สีลัพพตุปาทาน และอัตตวาทุปาทาน.

ในอุปาทานสี่นั้น, กามุปาทาน เปนอยางไร ? กามฉันทะ (ความพอใจในกาม) กามราคะ (ความยินดีในกาม) กามนันทิ (ความเพลินในกาม) กามตัณหา (ความทะยานอยากในกาม) กามสิเนหะ (ความเยื่อใยในกาม) กามปริฬาหะ (ความเรารอนในกาม) กามมุจฉา (ความสยบในกาม) กามัชโฌสานะ (ความเมาหมกในกาม) ในกามทั้งหลายใด ๆ. นี้ เรียกวา กามุปาทาน

ในอุปาทานสี่นั้น, ทิฏุปาทาน เปนอยางไร ? "ของที่ใหแลวไมมี, ของที่บูชาแลวไมมี, ของที่บวงสรวงแลวไมมี, ผลวิบากแหงกรรมที่ทําดีทําชั่วไมมี, โลกนี้ไมมี, โลกอื่นไมมี, มารดาไมมี, บิดาไมมี, สัตวผูโอปปาติกะไมมี, เหลาสมณพราหมณผูไปถูก ปฏิบัติถูก คือผูที่ทําใหแจงโลกนี้และโลกอื่น ดวยปญญาอันยิ่งเองแลวจึงประกาศใหรู ไมมีในโลก". ความเห็นมีลักษณะดังกลาวนี้ ใด ๆ เปนทิฎฐิ, ไปแลวดวยทิฎฐิ, รกชัฏดวยทิฏฐิ, กันดารดวยทิฎฐิ, เปนขาศึกดวยทิฏฐิ, โยกโคลงดวยทิฎฐิ, รึงรัดไวดวยทิฎฐิ, การจับ, การจับยึดไว, การยึดถือไวอยางแนนหนา, การลูบคลํา, มรรคที่ชั่วชา, ทางที่ผิด, ความเปนที่ผิด, การสืบตอลัทธิที่ผิด, ถือการแสวงหาในดานที่ผิด. นี้ เรียกวา ทิฎุปาทาน. ยกเวน สีลัพพตุปาทาน และอัตตวาทุปาทานเสียแลว แมทั้งหมด เปนมิจฉาทิฎฐิสิ้น ชื่อทิฎุปาทาน

ในอุปาทานสี่นั้น, สีลัพพตุปาทาน เปนอยางไร ? "ความสะอาดดวยศีล, ความสะอาดดวยวัตร ความสะอาดดวยศีลพรต ของเหลาสมณพราหมณ ในภายนอกแตศาสนานี้". ความเห็นมีลักษณะดังกลาวนี้ใด ๆ เปนทิฏฐิ, ไปแลวดวยทิฏฐิ, รกชัฎดวยทิฎฐิ, กันดารดวยทิฎฐิ, เปนขาศึกดวยทิฏฐิ, โยกโคลงดวยทิฏฐิ, รึงรัดไวดวยทิฏฐิ, การจับ, การจับยึดไว, การยึดถือเอไวอยางแนนหนา, การลูบคลํา, มรรคที่ชั่วชา, ทางที่ผิด, ความเปนที่ผิด, การสืบตอลัทธิที่ผิด, ถือการแสวงหาในดานที่ผิด. นี้ เรียกวา สีลัพพตุปาทาน

ในอุปาทานสี่นั้น, อัตตวาทุปาทาน เปนอยางไร ? บุถุชนผูไมไดยินไดฟงในโลกนี้ ไมไดเห็นเหลาพระอริยเจาไมฉลาดในธรรมของพระอริยเจา ไมถูกแนะนําในธรรมของพระอริยเจา, ไมไดเห็นเหลาสัตบุรุษ ไมฉลาดในธรรมของสัตบุรุษ ไมถูกแนะนําในธรรมของสัตบุรุษ; ยอมเห็นเนื่องอยูเสมอซึ่งรูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ วาเปนอัตตาก็ดี, ยอมเห็นเนื่องอยูเสมอ ซึ่งอัตตา เปนรูป เวทนา สัญญาสังขาร และวิญญาณก็ดี, ยอมเห็นเนื่องอยูเสมอ ซึ่งรูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณวามีอยูในอัตตาก็ดี, หรือวา ยอมเห็นเนื่องอยูเสมอ ซึ่งอัตตาวามีอยู ในรูป เวทนาสัญญา สังขาร และวิญญาณก็ดี. ความเห็นมีลักษณะดังกลาวนี้ใด ๆ เปนทิฏฐิ, ไปแลวดวยทิฏฐิ, รกชัฏดวยทิฏฐิ, กันดารดวยทิฏฐิ, เปนขาศึกดวยทิฏฐิ, โยกโคลงดวยทิฏฐิ, รึงรัดไวดวยทิฏฐิ, การจับ. การจับยึดไว, การยึดถือเอาไวอยางแนนหนา, การลูบคลํา, มรรคที่ชั่วชา, ทางที่ผิด, ความเปนที่ผิด, การสืบตอลัทธิที่ผิด, ถือการแสวงหาในดานที่ผิด. นี้เรียกวา อัตตวาทุปาทาน

เหลานี้ คือ ธรรมทั้งหลาย ชื่อ อุปาทาน.


เกี่ยวกับธรรมโฆษณ์ออนไลน์ (Disclaimer)
แม้ระบบ "ธรรมโฆษณ์ออนไลน์" พยายามปรับปรุงข้อมูลให้ถูกต้องมากที่สุด ผู้ศึกษาก็พึงตรวจสอบกับตัวเล่มหนังสือต้นฉบับ ที่มีการพิมพ์ครั้งล่าสุด ก่อนนำข้อมูลไปใช้ในการอ้างอิง"

หนังสือที่เกี่ยวข้อง